Şanzıman Nedir ve Ne İşe Yarar?

Günümüz koşullarında araç satın almak çeşitli kontrolleri de beraberinde getiriyor. Prosedür işlemler kapsamında sıfır veya ikinci el araç satın alırken dikkat edilecek ilk temel husus aracın otomatik mi yoksa düz vitesli bir araç mı olduğudur. “Şanzıman nedir?” sorusuna ilişkin olarak da vites parçasını etkileyen önemli araç parçası olduğu söylenebilir. Vites geçişi kontrolünde aracın hızını belirler.

Şanzıman; en basit tabiriyle motorun hareket enerjisini aracın tekerlek kısmına aktaran parçadır. Daha net ifade bakımından hız değiştirme parçasıdır. Motordan alınan hareketi gerekli araç parçalarına aktarıp motorun çalışabilme şeklinde önemli rol üstlenen parçadır. Bu yüzden şanzıman katkısı aracın yüksek performansta çalışması için son derece önemli bir otomobil parçasıdır.

“Şanzıman ne işe yarar?” sorusunu, kapsamında şanzımanı vites kutusu olarak değerlendirmeli ve ona göre cevap aramalısınız. İç kısmında dişliler, vites çatalı ve miller bulunan bir parçadır. Motordan aldığı gücü doğrudan tekerleklere iletir. Sürücünün istediği hızın yapılabilmesi açısından hedeflenen orana vites yardımıyla iletir. Motordan gelecek tork kuvveti ve devirin şanzımana iletilmesi ile vites değiştirilmesi mümkün olur.

Şanzıman Nasıl Çalışır?

“Şanzıman nasıl çalışır?” sorusuna vites kutusu olup motordan aldığı gücü direkt tekerlek kısmına ileterek aracın hız kazanmasını sağlar cevabı verilebilir. Bu sayede vites değiştirilir. Aracın hızının ayarlanmasını sağlayan şanzıman manuel araçlarda debriyaj yardımı almasıyla gerçekleşir.

Otomatik vitesli araçlarda debriyaj kontrolü yoktur. Vites kutuları ise ıslak ve kuru kavrama şeklinde iki bölüme ayrılır. İç haznesinde yağ bulunanlar için ıslak, iç kısmı yağsız olanlar içinse kuru kavrama şeklinde ifade edilir. Aracın istenen düzeyde yüksek performansa ulaşabilmesi için vites kutusuna yüklenilmesi gerekir. Bu durum performansı yüksek araçlarda aranılan bir durumdur. Bu bakımdan ısınmanın engellenmesi adına şanzımanın etrafında yağ bulunur. Kuru kavrama kısmında yağ veya herhangi bir bileşen bulunmaz.

Şanzıman Çeşitleri Nelerdir?

Şanzıman aynı zamanda vites kutusu olarak ifade edildiğinden ilk bakışta otomatik veya manuel şanzıman şeklinde iki kısımda incelenir. Ancak yeni geliştirilen araçlar bünyesinde trafikte görülen araçlarda şanzıman çeşitleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

●Manuel şanzıman

●Yarı otomatik şanzıman

●DSG şanzıman

●CVT şanzıman

●CG şanzıman

●DCT şanzıman

●CVT şanzıman

●EDC şanzıman

●       Otomatik şanzıman

DCT şanzıman kısmen otomatik şanzıman bünyesinde çeşitlerinden biri olarak öne çıksa da manuel şanzıman türünde ifade edilir. Dct şanzıman çift kavramalı şanzıman olup iki ayrı mekanizmaya sahiptir. Vites değiştirilmesi halinde debriyajın otomatik hale geçmesini sağlar. Bu da ilk kavrama kısmının devreye girmesi beraberinde ikinci kavrama mekanizmasının hazır olmasını sağlayıp tutukluk oluşmadan sürücünün hızını yükseltir. İlk kavrama kısmı vites kolunda 1.3.5 şeklinde gösterilir. İkinci kavrama kısmı ise; 2.4.6 şeklinde belirtilir.

CG şanzıman motorun çeşitli hız seviyelerinde hareket etmesini sağlayan şanzıman türü olarak bilinir. Ayrıca motosikletlerde kullanılan şanzıman türüdür.

Manuel Şanzıman Nedir?

Manuel şanzıman en basit tabiri ile düz vites ve debriyajlı araç sistemlerinde kullanılan en klasik araç parçası şeklinde nitelendirilir. Günümüz koşullarında çoğu araç tipinde manuel şanzıman bulunur. Ayrıca sürücü bünyesinde kontrol edilen şanzıman parçasıdır.

Otomatik Şanzıman Nedir?

Otomatik şanzıman diğer adıyla otomatik vites olarak adlandırılır. Aracın motor devir hızını kademeli şekilde yükseltir. Motor gücünü yükseltip, alçaltmak için araç sürücülerinin işini kolaylaştırır. Otomatik şanzımanın genel özelliği ise; motorun devir durumu beraberinde otomatik geçişlerde sarsıntı oluşturmamasıdır. Bu durum sürücüye kolaylık sağlar. Özellikle yeni araç sahibi olacak kişilerin tercih ettiği seçenektir.

Yarı Otomatik Şanzıman Nedir?

Yarı otomatik şanzıman motora iletilen gücün tekerlek kısımlarına aktarılması durumunda hangi seviyede güç verilmesi gerektiğini ayarlayan şanzıman türüdür. Vites değişimi halinde tekerlek kısmındaki güç de değişir. Yarı otomatik şanzıman parçası işlevsel olarak vites kolunun kullanılması halinde debriyajın manuel olarak kullanılma şeklidir.

DSG Şanzıman Nedir?

Farklı mühendislik çalışmaları bünyesinde öne çıkan ve yüksek performanslı araçlarda görülen şanzıman türü kapsamında DSG şanzıman çeşidi öne çıkar. DSG şanzıman diğer şanzıman türlerine kıyasla daha hızlı değiştirilen şanzıman türüdür. Çift kavramalı şanzıman olarak da bilinen bu ürün daha kontrollü hız yapılmasına müsaade eder. Bu yüzden araç sürüşünde seri hıza kavuşmak istendiğinde tercih edilen parça olduğunu belirtebiliriz.

CVT Şanzıman Nedir?

Araç satın alırken kişilerin aradığı ilk özellik; aracın yakıt tasarrufu yapabilmesi ve aynı zamanda yüksek performans sunabilmesidir. Bu yönde öne çıkan CVT şanzıman türü istenilen performansı sunabilen ürün özelliği taşır. Ancak diğer şanzıman seçeneklerine kıyasla hızlı yıpranma özelliği de bulunur. CVT şanzıman otomatik şanzıman çeşitlerinden biridir. Ancak sürekli değişken bir parça olması nedeniyle ekonomik araç modellerinde bulunur. Vites küçültme ünitesi bulunmayan bu parçanın hız ayarını sabitleme özelliği vardır. Cvt şanzıman birçok aracın performansını yükseltmeye yönelik kullanılan bir parçadır.

EDC Şanzıman Nedir?

Kullanım ömrü çok uzun süreli olan EDC şanzıman türü, çift kuru debriyaj özellikli şanzımandır. Önemli işlevi; debriyaj pedalının kullanımına ihtiyaç bırakmamasıdır. Kolay araç kullanımı açısından son teknoloji bir seçenektir. EDC şanzıman türünde çift ve tek dişliler olmak üzere iki ayrı seçeneği bulunur. Aracın hızlanması veya yavaşlaması halinde vitesler arası geçiş yapılmasına olanak tanır.

Şanzıman Arızası Nasıl Anlaşılır?

‘’Şanzıman arızası nasıl anlaşılır?’’ sorusuna ilişkin belirlenen ilk cevap; vites geçişlerinde vuruntu, titreme veya bozukluk hissedilmesi şeklindedir. Vites mandalının doğru çalışmamasını sürücü anlayabilir. Ancak bunu kolay anlaması için vites geçişlerini hafızasında tutması gerekir. Şanzıman arızası vitesi değiştirirken belli olmaktadır. Vitesten ses gelmesi halinde senkromeç arızası oluştuğu görülebilir.

Şanzıman arızası oluşması halinde vites atmak güçleşir. Bunun beraberinde aracın performansı düşmekte ve yakıt gideri artış gösterir. Gereken bakım zamanında yaptırılmalı ve arıza giderilmelidir.

“Şanzıman neden bozulur?” sorgusu bu konu başlığında öne çıkan ilk sorudur. Şanzımanın bozulmasında ilk neden; yağının gereken zaman diliminde değiştirilmemiş olmasıdır. Yağının eksik olması veya tamamlanmaması durumunda şanzıman bozulacak olup vites geçişlerini de zorlaşır ve de arızalanır. Arızanın giderilememesi halinde aracın ilk günkü performansa ulaşması için şanzıman değişimi yapılması zorunludur.

Şanzıman Yağı Ne Zaman Değişir?

‘’Şanzıman yağı ne zaman değişir?’’ sorusuna yönelik üreticinin önerdiği araç programı cevabı verilebilir. Bu durum araç modeline göre değişkenlik içerir.  Ancak şanzıman yağı değişimi açısından önerilen bilgi 50.000 ila 100.000 km’lik araç kullanımı yönündedir. Konuya ilişkin sorulan sorulardan biri de “Otomatik şanzıman yağı ne zaman değişir?” şeklinde öne çıkar. Otomatik şanzıman yağı değişimi aracın 60 bin kilometreye ulaşması ve katlarına çıkması durumunda yapılması gereken bir işlemdir.

Aracın kesintisiz sürüş performansı ile ilişkilendirilen konuya yönelik “Şanzıman yağı değişir mi?” sorgulaması da öne çıkar. Şanzımanın kaliteli işlevselliğe sahip olabilmesi yönünden yağının düzenli km aralıklarında değişmesi gerekir. Bu değişim aynı zamanda aracın bakımı anlamına gelir. Uzun yol mesafeli sürüşlerde yolda kalmamak için zamanında bakım yapılması şarttır. Yağ değişimi yapılmaz ise; şanzıman bozularak aracın diğer parçalarını da bozmaya başlar. Bu yüzden aracın istenilen yönde kullanılması için çok önemli otomobil parçası olduğunu belirtebiliriz.