Oversteer ve Understeer Nedir?

Araçlar, sürüş esnasında birçok faktörden etkilenebilir ve sürüş güvenliği tehlikeye girebilir. Sürüşün tehlikeye girdiği anda sürücünün sakin kalması ve aracın kontrolünü kaybetmeden tehlikeli konumlardan aracı çıkarabilmesi önemli bir yere sahiptir. Sürücünün aracın hakimiyetini sağlarken dikkat edebileceği noktalar, oversteer ve understeer gibi kayma hareketlerinin önüne geçilmesini sağlayabilir. Oversteer ve understeer kavramları, seyir hâlindeki araçların arkadan ve önden kaymalarını belirtmek için kullanılan iki temel kavramdır. Oversteer arkadan, understeer ise önden kaymayı belirtir.

●Oversteer, sürücünün dönüş yönüne olması gerekenden fazla bir dönüş göstermesinin bir sonucudur. Hareketle birlikte arka tekerleklerde kayma görülmesi oversteer terimiyle ifade edilir. Oversteer durumu genellikle arkadan itişli araçlarda ya da arka tekerlekler üzerine daha fazla yük binmiş araçlarda karşılaşılan bir durumdur. Aracın kontrolünün kaybedilmesi gibi istenmeyen durumlara yol açabilir.

●Understeer, ön tekerleklerin kayma eğilimi göstermesini belirten terimdir. Araç, sürücünün dönüş gerçekleştirdiği yöne yeterli dönüş sağlayamazsa ön tekerleklerde kayma yaşanabilir. Kayma hâli aracın kontrolünün kaybedilmesi riskini artırabilir. Ön tekerlekler üzerinde daha fazla ağırlık olan araçlarda görülme sıklığı daha yüksektir.

Oversteer (Arkadan Kayma) Nedir?

Oversteer, arka tekerleklerin kayma durumunu belirtir. Ön tekerlekler, sürücü yönlendirmesinden daha fazla bir düzeyde döndüğünde oversteer gerçekleşebilir. Bunun sonucunda da arka tekerlekler kayabilir ve araç hakimiyetinin kaybedilmesi gibi durumlar söz konusu olabilir. Oversteer durumu yaşandığında sürücünün panik yapmadan aracın kontrolünü sakince yeniden sağlaması oldukça kritik bir öneme sahiptir. Aracın kontrolünün sağlanması ile tehlike atlatılabilir. Sürücünün kontrollü olmasının yanında aracın yol tutuşunun iyi olması, tekerleklerin kontrolünün sağlanabilmesi ve aracın ağırlık düzeninin dengeli olması gibi durumlar kayma sorunlarının önlenmesini ve bertaraf edilmesini kolaylaştırır.

Arkadan Kayma Durumunda Neler Yapmalı?

Oversteer, aracın takla atması ya da kaza yapması gibi istenmeyen durumlarla karşı karşıya kalınmasına yol açabilir. Kayma anlarında sürücünün paniğe kapılması ve aracın kontrolünü sağlayamaması, yine oversteer durumunu daha kötü hâle getirebilir. Sürücüler genellikle bu durumla karşılaştığında frene basma ya da direksiyonu agresif şekilde çevirme yöntemlerini izleyebilir, bu davranışlar sonuçların daha kötü hâle gelmesine sebebiyet verebilir. Sürücülerin aracın kayması hâlinde sakinliğini koruması ve aracın ağırlığına, denge dağılımına, hızına dikkat ederek aracın kontrolünü olabildiğince elde tutması gerekir.

Virajda kayma yaşandığı anda ayağın gazdan yavaşça çekilmesi ve hızın düşürülmesi gerekir. Dönüş süresi bu sayede uzatılır ve aracın normal tutuşunu yeniden elde etmesi için zaman kazanılabilir. Arkadan çekişli otomobillerde bu yöntem oversteer etkilerini azaltmada faydalı olur.

Önden çekişli bir araçta oversteer etkilerini azaltmak için gaza yavaşça basılmalı ve böylece ağırlığın arkaya doğru aktarılması sağlanmalı. Bu sayede aracın kısa sürede kendisini toparlaması sağlanmış olur.

Arkadan Kayma (Oversteer) Nasıl Önlenir?

Oversteer genellikle virajlarda karşılaşılan keskin dönüşler sırasında ortaya çıkar. Ağırlık dağılımları, motor, süspansiyon, lastiklerin durumu, şasi kurulumu gibi durumlar aracın oversteer yaşamasını etkileyen unsurlar içinde yer alır. Oversteer, yeni nesil otomobillerdeki ESP gibi özellikler sayesinde absorbe edilebilir ancak sürücülerin yine de oversteer’in önüne geçmek için yapabilecekler şeyler şu şekilde sıralanabilir:

●Viraja yüksek hızda giriş yapmak oversteer durumuna yol açabilir.

●Viraj içindeyken gereğinden fazla ya da az fren yapmak araç hakimiyetinde sorun yaşanmasına ve aracın kaymasına neden olur.

●Virajlara yumuşak bir şekilde girmek oversteer durumunun önlenmesi konusunda etkili olur. Sert girişler aracın kontrolünü zorlaştıracağı için kayma durumlarına yol açar. Direksiyonun sert hareketlerle kullanılması da virajlarda istenmeyen olumsuz sonuçların yaşanmasına yol açan durumlar içinde yer alır.

●Aracın lastik tutuşlarının sağlam olması ve yolu iyi kavrayabilmesi oversteeri engellemenin bir başka yoludur.

●Aracın dengeli olması, ön ve arka ağırlıkların eşit dağıtılmış olması kayma durumlarının engellenmesine yardımcı olur.

Understeer (Önden Kayma) Nedir?

Aracın hâkimiyetinde kısa süreli kayıpların gerçekleşebileceği understeer sorunu, sürücülerin çeşitli etkenlere bağlı olarak karşılaştığı sorunlar arasında yer alır. Understeer, aracın ön tekerleklerinin kontrol dışı bir şekilde farklı yöne doğru gitmesi olarak tanımlanabilir.  “Understeer ne demek?” sorusu bu şekilde cevaplanabilir. Viraj içlerinde yaşanan bu durumda aracın ön tekerleklerinin tutuş kaybı yaşamasıyla araçta sürücü hakimiyeti kaybolabilir. Savrulma kontrol edilemezse kazalara neden olabilir. Önden kayma yaşanması durumunda uygulanabilecek bazı püf noktalar sayesinde aracın kayma sürecinden sorunsuzca çıkması sağlanabilir. Sürücünün kontrolü elinde tutması ve panik yapmaması, aracın kaymasını engellemenin önemli bir parçasıdır. Sürücünün sakin kalması ve aracın dengesini sağlaması gerekir.

Önden Kayma Durumunda Neler Yapmalı?

Önden kayma durumu gerçekleştiğinde hız limitleri çokça aşılmamışsa aracın toparlanması sağlanabilir. Dikkat edilmesi gereken temel unsur aracın hakimiyetinin tamamen kaybedilmesine neden olabilecek agresif ve ani davranışlardan kaçınılması gerekliliğidir. Kayma durumu yaşandığında sürücünün sakinliğini koruması sayesinde kaymalar sorun yaşamadan atlatılabilir.

●Understeer durumu yaşandığında sürücü gitmek istediği yöne odaklanmalı ve diğer yönlerin dikkatini dağıtmasına izin vermemelidir.

●Direksiyon, dönüş yapılan yöne çevrilerek kontrollü ve yavaş biçimde hareketi sağlanmalı.

●Ani gaz, fren ve direksiyon hareketlerinden kaçınılmalı ve yavaş hareket edilmeli.

●Ayak gazdan hafifçe çekilmeli, eğer araç arkadan çekişli ise gaza hafifçe basılarak çekiş oluşturulmalı.

Önden Kayma (Understeer) Nasıl Önlenir?

Virajlara çok hızlı girilmesi, aracın ön veya arkasına binen yükün dengesiz yüklenmiş olması gibi haller arabanın önden kayması ve sürücünün araç üzerindeki kontrolü kaybetmesi sorunlarına neden olabilir. Aracın önden kaymasını engellemek için seyir hâlindeyken yüksek hızda sürüş yapmamak, virajlara girerken hız düşürmek etkili önlemler arasında sayılabilir. Belirtilen önlemlerle beraber aracın yol tutuşunun sorunsuz çalışması, tekerleklerin yolu yeterli bir şekilde kavraması gibi etkenler de önemli olur. Oversteer ve understeer kaymalarının önlenmesi için, virajlara hızlı bir şekilde girilmemeli ve virajlara girerken hız azaltılıp direksiyonu yumuşak hareketlerle kullanılmalıdır. Bahsedilen hareketler kaymaların kazalara neden olmasını önlemenin etkili yolları arasında yer alır. Aracın önden kaymasının engellenmesi için alınabilecek önlemler:

●Virajlara girmeden önce aracın hızını düşürmek, kaymaların önüne geçilmesi konusunda etkilidir. Düşük hızda girilen virajda aracın kontrolü daha doğru bir şekilde sağlanabilir ve ön tekerleklerin kayması önlenir.

●Viraja girildiğinde gazın azaltılması ile ön tekerleklerde yaşanacak kayma problemlerinin önüne geçilebilir. Gazın ani artışları ön tekerleklerin kayma oranını yükseltir.

●Direksiyon kullanımında agresif hareketlerden kaçınmak ve direksiyonu yönlenen tarafa doğru yavaşça çevirmek gerekir.

●Frenlerin kontrollü bir şekilde kullanımı aracın ani savrulması ve kayması gibi durumların önlenmesine yardımcı olur. Fren kontrolü yapılırken ani fren hareketlerinden kaçınmak gerekir.

●Aracın ağırlık transferinin nasıl ve ne yönde seyrettiğinin takibi kayma esnasında aracın kontrolünün daha doğru bir şekilde sağlanmasına yardımcı olur.

●Aracın önden kaymasını engellemek ya da oluşan kayma durumunda kontrolü etkili bir şekilde sağlamak için araç sürüş tekniklerinin geliştirilmesi önemlidir. Düşük hızlarda gaz kontrolünün gerçekleştirilmesi ve virajların düşük hızda alınması, ön tekerleklerde yaşanabilecek kayma sorunlarının önüne geçilmesine olanak tanır.